نهاد کتابخانه های عمومی اخیرا دوره کاربردی و مفیدی را توسط دکتر رستمی کوهی برگزار کرده که در آن برخی از ایده ها و نوآوری های کتابخانه های عمومی جهان در ارائه خدمات گفته شده است. اخیرا فرصتی شد که همه 24 قسمت این مجموعه را که در اینستاگرام شبکه مجازی کتابداران منتشر شده ببینم.

  • یکی از خدمات رایج در اکثر کتابخانه های جهان خدمات خود-خدمتی است، به این معنا که کتابخانه بسیاری از خدمات رایج خود مثل جستجو، امانت، رزرو، پرداخت جریمه، بازگشت کتاب و… را از طریق کیوسک های دیجیتالی و وبسایت کتابخانه در 24 ساعت 7 روز هفته ارائه می کند.
  • کتابخانه های عمومی علاوه بر شعبه مرکزی تعدادی شعبه در قسمت های مختلف شهر و همچنین در فضاهای عمومی مثل پارک ها، مترو و… دارند. به علاوه کتابخانه های سیار هم جز خدمات رایج کتابخانه ها هستند.
  • خدمات کتابخانه ها به خصوص برای کودکان و نوجوانان، با در نظر گرفتن یک بازه سنی (برای مثال 10 تا 14 سال) و اختصاصی ارائه می شود. یعنی خدمات خاصی برای یک مقطع سنی خاص طراحی و ارائه می شود.
  • با رایج شدن داستان های پیام کوتاه و داستان های کوتاه منتشر شده در شبکه های اجتماعی، کتابخانه های عمومی به جای جبهه گرفتن در برابر این داستان ها در حال مجموعه سازی آنها هستند.
  • کاربران در بسیاری از فرایند های کتابخانه سهیم هستند. از مرحله شروع به ساخت ساختمان کتابخانه گرفته تا مجموعه سازی و طراحی خدمات و… از کاربران نظرخواهی می شود.
  • کتابخانه ها با خرید اشتراک دوره های موک، کاربران را به یادگیری بیشتر تشویق می کنند.
  • بسیاری از کتابخانه ها فضاهای یادگیری رسمی و غیررسمی دارند تا کاربران بتوانند در این محیط ها مهارت هایی را که بلد هستند را با هم به اشتراک بگذارند.
  • یکی از برنامه های مشترک که بسیاری از کتابخانه های عمومی جهان از آن حمایت می کنند، آموزش نویسندگی و اشتراک گذاری داستان های کاربران است.
  • یکی از کتابخانه ها خدمات مرجع آنلاین ویژه کودکان ارائه می کند.
  • برنامه رنگ آمیزی درمانی یکی از رویداد های جالب بود که در آن یک روز در سال همه اعضای خانواده از کودک تا بزرگسال در کتابخانه جمع می شوند و رنگ آمیزی می کنند.
  • توجه به محیط زیست نقطه مشترک بسیاری از کتابخانه های عمومی جهان است. علاوه بر سبز بودن ساختمان بسیاری از کتابخانه ها، برنامه های آموزش محیط زیست به کودکان و برگزاری برنامه هایی مثل ساعت قصه برای کودکان در فضای سبز هم در کتابخانه های عمومی بسیار رایج است. یکی دیگر از برنامه ها در این زمینه، برگزاری کلاس های باغبانی شهری و امانت ابزار های باغبانی به کاربران برای کاشت گیاه در فضای سبز بود.
  • نکته مهم در مورد خدمات کتابخانه های عمومی این است که هر کتابخانه با توجه به مشکلات و چالش های شهر و منطقه اطرافش خدماتش را طراحی می کند. برای مثال کتابخانه ای عمومی به دلیل چاقی بیش از حد مردم شهر، برنامه ای به نام «متناسب باش نه چاق» را طراحی کرده بود که در آن کلاس های تمرین و استفاده از بازی برای تناسب اندام را ارائه می کرد.
  • آموزش سواد دیجیتالی شامل استفاده از رسانه های اجتماعی، وب، مهارت های ارتباطی و اطلاعاتی برای زنان خانه دار یکی دیگر از برنامه ها بود.
  • کتابخانه ها عمومی در جهان مکانی کاربردی برای یادگیری و استفاده از فناوری های جدید است و در طراحی ساختمان بسیاری از کتابخانه ها فضایی اختصاصی برای یادگیری درنظر گرفته شده. از جمله این آموزش ها آموزش برنامه نویسی،رباتیک، طراحی انیمیشن و بازی به کودکان و نوجوانان، آموزش زبان، سواد کامپیوتری، مدیریت زمان و استفاده از فناوری هایی مثل پرینتر سه بعدی است.
  • یکی از گروه های هدف بسیاری از کتابخانه های عمومی در جهان، مهاجران هستند. کتابخانه ها برای این افراد برنامه های آموزش زبان، کسب مهارت های شغلی و مهارت های ارتباطی را در نظر گرفته اند.
  • باشگاه والدین هم رویداد جالبیست که در آن والدین هر ماه یک روز در کتابخانه دور هم جمع می شوند و تجربیات فرزندپروری خودشان را با هم به اشتراک می گذارند.
  • کتابخانه عمومی ادموندتون کانادا فقط برای اداره کانال های رسانه اجتماعی کتابخانه یک تیم هفت نفره را استخدام کرده که نشان از اهمیت شبکه های اجتماعی در کتابخانه های عمومی دارد.
2 پاسخ
  1. محمدحسن
    محمدحسن گفته:

    کمی با دقت بیشتر نگاه کنیم. این خدمات را کدام بخش کتابخانه‌های آنها ارائه می‌دهند؟ آیا برای هر کدام از این خدمات بخش جداگانه‌ای تاسیس می‌شود؟ آیا این خدمات را کارکنان بخش های مختلف به صورت مشترک اجرا می‌کنند؟ آیا صرفا یکی از کتابداران علاقه‌مند در کتابخانه، خدمتی جدید اضافه کرده؟ چطور توانسته آن خدمت را ادامه دار کند و مشکلات احتمالی ناشی از آن خدمت را توجیه و مسئولیت آنها را قبول کند؟ چطور این خدمات توانسته در کتابخانه‌های دیگر نیز تسری پیدا کند؟

    واقعیت این است که کتابخانه‌های عمومی جهان، مدیریت بخش محور را کنار گذاشته‌اند و خدمات محور شده‌اند. و همین است که اضافه شدن یک خدمت جدید برایشان غصه ندارد.

    پاسخ
    • ایمان نریمانی
      ایمان نریمانی گفته:

      دقیقا محمدحسن جان همینطوره که میگی. نکتش اینه همه این کتابخانه ها اول یک سری اهداف و راهبرد ها برای خودشون طراحی کردن و بعد براساس این راهبرد ها خدمات رو ایجاد می کنند و همه بخش های کتابخانه تلاششون رو انجام میدن تا این خدمات کتابخانه را به سوی اهداف ببره.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *