از اسفند ماه سال گذشته که همهگیری کرونا باعث تعطیلی بسیاری از کتابخانه‌ها و ایجاد محدودیت در ارائه خدمات آنها شد، نحوۀ مواجهه با این ویروس و ارائۀ خدمات به کاربران به پرسش اصلی بسیاری از کتابداران و تصمیم‌گیران تبدیل شد. یکی از ابزار‌هایی که در پاسخ به این پرسش می‌تواند به ما کمک کند این است که بدانیم کتابخانه‌ها در سایر کشور‌ها چگونه با این همهگیری مواجه شدند.
از همین رو، مدتی پیش این پرسش را از استادم دکتر مریم صراف‌زاده پرسیدم که مدتی است در استرالیا هستند و ایشان زمینۀ ارتباط مرا با یکی از کتابداران ایرانی کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی آشنا کردند. تلاش من برای انجام مصاحبه پیرامون این موضوع با خانم هاشمی، به جهت وجود برخی موانع اداری، بی‌نتیجه ماند؛ اما در عوض ایشان پیشنهاد کردند که گزارشی را ترجمه و منتشر کنم که نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی پیرامون فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی در دوران بحران کرونا منتشر کرد. با وجود اینکه متن حاضر شاید نگاه جزئی و جامعی به فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی استرالیا به مخاطب ارائه نکند، اما ما را با فعالیت‌های کلی کتابخانه‌ها و همچنین نقش حمایتی نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی آشنا می‌کند. در پایان از دوست عزیزم محمدحسن سلطان‌پور و سرکار خانم هدیه هاشمی به جهت اصلاح و ویراستاری این متن سپاسگزاری می‌کنم.
پیشینه
در 24 مارس 2020، نخست وزیر استرالیا، اسکات موریسون[2]، اعلام کرد که کتابخانه‌ها باید (همانند بسیاری از سازمان‌ها و مشاغل دیگر) برای کمک به مقابله با تهدید کرونا ویروس تعطیل شوند.
اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی[3] به طور خلاصه:
- اطلاع‌رسانی دربارۀ تعطیلی کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی؛
- بررسی و اطلاع‌رسانی درباره خدمات مربوط به رزرو کتاب (مواردی درخواستی از طرف امانت گیرندگان)، موارد بازگشت منابع کتابخانه‌ای با تأخیر، جریمه‌ها و غیره؛
- بررسی و اطلاع‌رسانی مربوط به دسترسی به مجموعه‌های دیجیتال؛
- پیوندهای کلی به اطلاعات کرونا ویروس؛
- اطلاع‌رسانی درباره بازگشایی.
نهادکتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی، شبکۀ کتابخانه‌های عمومی را با روش‌های مختلف حمایت کرد، از جمله پیام‌رسانی به گروه‌های مختلف استفاده‌کننده از کتابخانه. یکی از این روش‌ها توصیه به استفاده از یک پیام واحد و سراسری از طرف کتابخانه‌های عمومی تحت عنوان «کتابخانۀ شما همیشه به صورت آنلاین باز است[4]» بوده است. این پیام مثبت در راستای هدایت دیدگاه‌های [منفی] نسبت به بسته بودن کتابخانه‌ها از نظر فیزیکی به سمت معرفی خدمات دیجیتال (کتاب‌های الکترونیکی ، مجلات دیجیتال و غیره) طراحی شده است.
مشارکت نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی در شبکه‌های اجتماعی در مدت محدودیت‌های کووید 19
صفحۀ فیس‌بوک نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی در حال حاضر 7141 دنبال‌کننده دارد و کلیۀ کتابخانه‌ها در سراسر ایالت آن را دنبال می‌کنند. در طول دورۀ همهگیری بیماری کرونا، دنبال‌کنندگان این صفحه 25٪ افزایش یافته است.
بیش از 25 پست در صفحۀ فیس‌بوک کتابخانه‌های عمومی جنوب استرالیا در موضوعات مختلف از جمله موارد زیر منتشر شده است:
- وضعیت جدید کتابخانه‌های عمومی جنوب استرالیا در ارتباط با کرونا؛
- اطلاع‌رسانی و ترویج شرکت در قصه‌گویی‌های[5] آنلاین؛
- در دسترس قرار دادن مجموعه‌های کتاب‌های الکترونیک در موضوعات متنوع؛
- فراهم کردن دسترسی رایگان به اطلاعات وبسایت com از خانه؛
- ترویج استفاده از کتابخانه دیجیتال (از طریق برنامه‌های Libby و OverDrive برای کتاب‌های الکترونیکی و کتاب‌های صوتی، PressReader برای مجلات و غیره) که در تاریخ 24 مارس استفاده‌کنندگان آن به تعداد حیرت انگیز57٫000 نفر رسید.
بازگشایی: اطلاع‌رسانی و بازاریابی همسو برای کتابخانه‌ها و جامعه
برای بازگشایی کتابخانه‌ها رویکردی برنامه‌ریزی‌شده و قدم به قدم در نظر گرفته شده بود. در روز جمعه 8 مه، نخست وزیر اعلام کرد که کتابخانه‌های دولت محلی می‌توانند از دوشنبه 11 مه با محدودیت بازگشایی شوند. برای بازگشایی، كتابخانه‌ها باید به سرعت ساختمان‌های خود را متناسب با مقررات اعلام شده از طرف وزارت بهداشت استرالیای جنوبی آماده می‌کردند. نهادکتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی، با مجموعه‌ای از اطلاع‌رسانی‌های متعدد در ارتباط با بازگشایی و ارائه خدمات، از کتابخانه‌های عمومی پشتیبانی کرد.
زیرساخت آنلاین برنامه‌ها و رویدادها
در طی محدودیت‌های کووید 19، كتابخانه‌ها به سرعت برنامه‌های كودكان (قصه‌گویی، لالایی برای نوزادان، کاردستی و غیره) و برنامه‌های بزرگسالان (مدیتیشن و یوگا، كلاس‌های یوکللی[6]، گفتگو با نویسندگان و غیره) را بصورت آنلاین پیگیری و ارائه دادند. نهادکتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی این برنامه‌ها را تهیه و تدوین کرد و آنها را در کانال یوتیوب بارگذاری کرد، بیش از 440 جلسه آنلاین قصه‌گویی و 95 مورد برنامه‌های دیگر که بیش از 3800 بازدید داشته است.
ابزار همکاری در ارائۀ برنامه
نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی فضای مشارکتی در مایکروسافت تیمز[7] ایجاد کرد تا کارکنان کتابخانه بتوانند با یکدیگر همکاری و تعامل داشته و دربارۀ ایده‌های ارائۀ برنامه در طول محدودیت‌های کویید 19 بحث کنند. این فضا باعث شد تا کارکنان کتابخانه‌ها بتوانند با همکاران خود در کتابخانه‌های دیگر ارتباط برقرار کرده و در مورد چالش‌های مشترک خود و راه‌حل آنها گفتگو کنند.
پشتیبانی از خدمات تخصصی کودکان
نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی، کارکنان خدمات کودکان را همواره تشویق کرد تا خود را در پیوند با اطلاعات به‌روز نگه دارند و ایده‌های خود را در برنامه‌های آنلاین به اشتراک بگذارند و تعامل خود را با جامعۀ آنلاین، از طریق دنبال کردن صفحات مفید در رسانه‌های اجتماعی مرتبط و عضویت در خبرنامه‌ها، حفظ کنند. این نهاد همچنین رویدادهای ویژه و روزهای مهمی را برای برنامه آنلاین هدفمند خود در نظر گرفت تا مورد استفاده خانواده‌های جداافتاده از جامعه قرار گیرد. به علاوه، به عنوان آموزش‌های تخصصی ضمن خدمت، به متولیان خدمات کودکان منابعی الکترونیک با موضوعات مختلف سوادآموزی برای سنین آغازین ارسال کرد.
کمپین سلامتی
انجمن سلامت استرالیای جنوبی[8] به تازگی وبسایت و کمپین جدید “Open Your World” را به آدرس اینترنتی https://openyourworld.sa.gov.au راه‌اندازی کرده است. این شروع قسمتی از یک حرکت دولتی است که توسط دیوید اسپیرز[9]، وزیر محیط‌زیست و انجمن سلامت استرالیای جنوبی، در طول کووید 19 و با هدف تضمین سلامتی ساکنین استرالیای جنوبی پیگیری می‌شود. نهاد کتابخانه‌های عمومی استرالیای جنوبی در حال همکاری با انجمن سلامت استرالیای جنوبی است تا از طریق وبسایت با کتابخانه‌های استرالیای جنوبی ارتباط خود را حفظ کند. این پیوندها اکنون زنده هستند و در چهار بخش در وب سایت https://openyourworld.sa.gov.au/search یافت می‌شود.
پانویس
[1] کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی
[2] Scott Morrison
[3] PLS (Public Libraries of South Australia)
[4] Your library is always open online
[5] Storytime
[6] Ukulele Classes
[7] Microsoft Teams
[8] Wellbeing SA
[9] David Speirs
منبع: منتشر شده در شماره 19 نشریه الکترونیکی شناسه (وابسته به انجمن کتابداری ایران).
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.