مصائب عضویت در کتابخانه عمومی

در کتابخانه های عمومی گاهی قوانینی هست که هم اشتباه اند و هم خیلی توسط کتابداران جدی گرفته می شوند و در نهایت ضرر آن به چشم کاربران می رود.

اوایل کارم در کتابخانه عمومی شاهد برخی چالش ها بین کاربران و کتابداران بودم که از نظر من میشد به سادگی آنها را حل کرد. یکی از آنها همین چالش های مربوط به ثبت نام بود. برای مثال فردی از طرف دیگر شهر برای ثبت نام می آمد و یا نیاز فوری به یک کتاب داشت و متوجه می شد که باید ثبت نام کند. در این مواقع معمولا افراد کارت شناسایی به همراه دارند اما کمتر کسی پیدا می شود که یک قطعه عکس هم همیشه همراهش باشد. البته این به سلیقه کتابدار هم بستگی داشت اما در بیشتر موارد افرادی که عکس همراه نداشتند فقط و فقط به همین دلیل ثبت نام نمی شدند. استدلال کتابدار هم این بود که اگر بدون عکس ثبت نام کنیم بعد ها مواخذه می شویم که البته چندان بیراه هم نبود.

برایم کمی سخت بود که بخواهم در کنار ثبت نام کننده که معمولا هم فردی با تجربه بود دخالت کنم اما چند بار پیشنهاد دادم که افرادی که عکس ندارند من از آنها عکس بگیرم و کارشان را انجام دهم. کم کم این پیشنهاد در کتابخانه عملی شد و وقتی کسی عکس نداشت، پیش من می آمد و من از او که جلوی دیوار یکدست آبی کتابخانه ایستاده بود و پس زمینه خوبی هم داشت عکس می گرفتم و بعد از ویرایش، آن را از طریق شبکه اجتماعی که روی کامپیوتر بود در سامانه ثبت می کردم. بعد از مدتی این رویه کاملا جا افتاد و دیگر کمتر کسی بخاطر نداشتن عکس از کتابخانه رد می شد و حتی بعدا این کار به وسیله دوربین باکیفیت کتابخانه انجام شد.

حالا که بعد از دو سال این تصویر را روی شبکه اجتماعی کتابخانه پارک شهر دیدم، یاد آن روز ها افتادم و خوشحال شدم که در جایی دیگر هم کتابداران روند ها را تسهیل کرده اند تا کاربران سریع تر و راحت تر در کتابخانه ثبت نام شوند.

شاید بد نباشد اگر یک بررسی کامل از مسیر کامل حضور کاربران از لحظه اول تا امانت کتاب و فرایند های دیگر انجام دهیم و ببینیم کدام یک از روند های ما بی دلیل وقت کاربران را تلف می کند و می تواند از مسیری آسان تر انجام شود.

یک مورد دیگر که البته معدود کتابدارانی هنوز به آن پایبند هستند این است که کاربر حتما باید در زمان امانت گرفتن کارت خود را نشان دهد، در حالی که با یک جستجوی ساده کد ملی یا نام و نام خانوادگی هم می شود به صفحه کاربری او رسید. این اتفاق یک بار برای یکی از کاربران همیشگی ما که هر هفته مراجعه می کرد و بسیار پسر مودب و کتابخوانی بود افتاد و کمی به او برخورد که با اینکه هر روز در کتابخانه است دوباره باید کارت نشان بدهد و کتابدار داشت او را به دلیل نداشتن کارت مواخذه می کرد. راستش آن روز در مقابل آن کاربر کمی شرمنده شدم که چرا باید به دلیل بی سلیقگی یک کتابدار، خاطر او آزرده شود و وقتش گرفته شود در حالی که می دانیم همراه داشتن کارت کتابخانه آن هم در شرایطی که کیف پول هایمان پر شده از کارت های بانکی و مترو … سخت است.

اینطور وقت ها همیشه یاد این حرف استادم دکتر طالعی می افتم که می فرمودند سعی کنید هر جایی که کار می کنید بر اساس بخشنامه کار نکنید، قانون یک روح دارد و یک جسم. به روح قانون پایبند باشید اما لزوما نباید مو به موی آن را اجرا کنید در حالی که می دانید عمل نکردن به آن ضرری به مجموعه نمی زند. مخصوصا در مواردی که قوانین با اصل ماموریت و کار ما در کتابخانه در تضاد است و آن را دچار مشکل می کند. واقعیت این است که بسیاری از قوانین این چنین هستند و مخصوصا در مکانی مثل کتابخانه که اولویت باید عضویت و جذب کاربران باشد و وابسته به حضور آنهاست، باید از قوانین دست و پا گیر کم کنیم و به راحتی و آسودگی کاربران بیافزاییم.