مدیران کتابخانه‌ها می‌توانند از روش‌های بازاریابی استفاده کنند تا به آنها در درک نیازهای استفاده‌کنندگان و در برنامه‌ریزی موثر برای برطرف ساختن نیاز آنها، کمک و یاری رساند. کتابخانه همچنین باید خدمات خود را برای عموم ارتقا دهد تا اطمینان حاصل شود که مردم از خدمات تهیه شده با اطلاع .بوده و نیازهای اطلاعاتی و کتابخانه آنها برطرف می‌شود
کتابخانه باید دارای یک خط مشی ارتباطاتی، بازاریابی و ارتقا باشد تا آن را قادر سازد که ارتقای برنامه‌ریزی شده خدمات برای عموم را بر عهده گیرد. این خط مشی باید شامل راهبرد‌هایی برای بازاریابی، ارتباط و روش‌های ارزیابی برنامه‌های ارتقا باشد.
برای اینکه کتابخانه در راهبرد بازاریابی موفق باشد، لازم است یک طرح بازاریابی و ترویج مناسب مبتنی بر خط مشی موافقت شده تهیه کند. این طرح می‌تواند شامل عناصر زیر باشد:
- استفاده مثبت از رسانه‌های چاپی، الکترونیکی و ارتباطاتی
- تبلیغ و نمایشگاه‌ها
- تابلوهای اعلانات داخلی و خارجی موثر
- نشریات مرتب و آماده کردن فهرست منابع و جزوه‌ها
- اقدامات مربوط به مطالعه و سوادآموزی
- طرح اقداماتی برای برطرف کردن نیازهای افرادی که ناتوانی‌های جسمی و روحی دارند
- نمایشگاه‌های کتاب
- سایت‌های اینترنتی کتابخانه
- ارتباط دو طرفه با سایت‌های اینترنتی و رسانه‌های دیگر
- گروه‌های دوستان کتابخانه
- هفته بزرگداشت سالانه کتاب و سایر فعالیت‌های مربوط به ترویج کتاب و کتابخانه
- سال‌های ویژه بزرگداشت و سالگرد
- درج کتابخانه در دفترچه راهنمای تلفن و سایر دفاتر راهنماهای جامعه
- انجام اقدامات و فعالیت‌هایی برای اخذ منابع مالی
- انجام فعالیت‌هایی که مردم خواستار آنها هستند و برقراری ارتباط با گروه‌های اجتماعی
- نشریات ویژه کتابخانه، به عنوان مثال تاریخ کتابخانه، و تاریخ جامعه‌ای که کتابخانه در آن جای دارد.
این لیست کامل و جامع نبوده و عناصر دیگری نیز بسته به شرایط محلی ممکن است به فهرست اضافه شود.
کار با رسانه ها
کارمندان کتابخانه باید برای استفاده کردن از رسانه‌های ارتباطی و ترویج خدمات کتابخانه آموزش‌های لازم را ببینند و بتوانند به درخواست‌های رسانه‌ای پاسخگو باشند. آنها باید بتوانند مقالاتی برای برای روزنامه‌های محلی نوشته و برای پخش در مطبوعات آماده کنند. آنها باید با روش‌های گفتگو و مصاحبه آشنا بوده و بتوانند در رادیو و تلویزیون مصاحبه‌هایی به عمل آورند. آنها همچنین باید بتوانند کتابخانه و خدمات آن را از طریق رایانه و شبکه‌های ارتباطات راه دور، شامل ایجاد سایت اینترنتی برای کتابخانه ترویج کنند.
حمایت جامعه
مسئولان کتابخانه باید اطمینان حاصل کنند که جامعه از اهمیت خدمات کتابخانه آگاهی دارد. مسئولان مالی شهرداری، ناحیه‌ای و ملی باید کاملا از مقام پر اهمیت کتابخانه در جامعه آگاهی داشته و برای توسعه و پیشرفت آن، حمایت های لازم را به عمل آورند.
کتابخانه باید دارای روش قابل قبول و برنامه مداوم و دائمی برای جلب حمایت‌های جامعه باشد. این روش و برنامه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ایجاد و نگهداری سازمانی به نام «دوستان کتابخانه» برای جمع‌آوری پول و جلب حمایت عمومی
- همکاری با طرفداران کتابخانه در جامعه در حمایت از ابتکار‌های بزرگ مانند ساختمان‌ها و خدمات جدید
- ایجاد ارتباط با گروه‌های اجتماعی برای تقویت قسمتی از مجموعه مواد کتابخانه یا تقویت خدمات ویژه
- مشارکت کارمندان کتابخانه در فعالیت‌هایی به منظور بالا بردن سطح آگاهی از تنوع و ارزش خدمات کتابخانه
- همکاری با گروه‌هایی که می‌خواهند به نفع کتابخانه و خدمات آن فعالیت کنند.
حمایت جامعه از کتابخانه همچنین بستگی به خدماتی دارد که انجام آنها وعده داده شده است.
طرفداری
کتابخانه باید دارای خط مشی های مدون و کتبی باشد که نقش کتابخانه را در ایجاد حمایت مردم از خدمات کتابخانه تعریف کند.
مردم آگاه از خدمات کتابخانه می‌توانند حمایت باارزش و خوبی از آن به عمل آورده و فعالانه در ترویج کتابخانه در جامعه اقدام کنند. اینکه مردم از کتابخانه و از خدمات آن به نیکی و با نظر مثبت صحبت کنند، یکی از موثرترین ابزار بازاریابی برای کتابخانه است. مذاکره شامل ارتباط متقابل با مقامات تصمیم گیرنده است تا هدف های ویژه را در سطح مناسبی از فرایند اداری، سیاستگذاری و بودجه مطرح سازد.
همکاری با مسئولان حکومتی
مدیران کتابخانه باید دست کم سالی یکبار با مسئولان حکومتی و مالی ملاقات داشته باشند تا خدمات کتابخانه، برنامه‌های توسعه، موفقیت‌ها و موانع موجود را بررسی کنند. کتابداران باید در جستجوی فرصت‌های هرچه بیشتری باشند تا مسئولان حکومتی را در فعالیت‌های عمده کتابخانه شرکت دهند. رویداد‌هایی مانند افتتاح کتابخانه، راه‌اندازی خدمت جدید، فراهم آوری امکانات برای دسترسی مردم به اینترنت، افتتاح مجموعه منابع تازه و افتتاح رسمی مراسمی برای جمع آوری کمک‌ها می‌تواند در دخالت دادن اعضای حکومتی در فعالیت‌های کتابخانه موثر باشد.
مشارکت در زندگی اجتماعی
یکی از موثرترین راهبردهای ترویجی عبارت از مشارکت کارمندان مطلع و کمیته کتابخانه یا اعضای هیات کتابخانه در فعالیت‌های اجتماعی است. مثال‌هایی از این موارد عبارت است از:
- ارائه برنامه‌های بررسی کتاب در رادیو و تلویزیون
- همکاری با گروه‌های کودکان و بزرگسالان و گروه‌های فرهنگی
- نگارش ستونی در روزنامه
- حمایت از سازمان‌های سوادآموزی و اقدامات آنها
- شرکت در فعالیت‌های سازمان‌های محلی
- کمک به ابتکار‌هایی که از طرف مدارس به عمل می آید
- مشارکت در تدوین تاریخ محل و جوامعی که به دودمان و شجره نامه توجه دارند
- عضویت درسازمان‌های خدماتی مانند سازمان انجمن جهانی برای خدمت به بشر
- بازدید از سازمان‌های محلی برای ترویج خدمات کتابخانه
ارزیابی
کتابخانه باید به طور مرتب از برنامه‌های بازاریابی و برنامه های ترویجی ارزیابی به عمل آورد تا مطمئن شود که نتایج ارزیابی در برنامه‌ریزی‌های آینده مورد توجه قرار گرفته است.
منبع: کتاب خدمات کتابخانه‌های عمومی: رهنمود‌های ایفلا/یونسکو برای توسعه، تهیه شده توسط گروه کاری به سرپرستی فیلیپ جیل؛ ترجمه دکتر علی شکویی و با ویراستاری حسین مختاری معمار. نشر چاپار. صفحه 114-118.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.