اینترنت و انسان معاصر

تلوزیون بی بی سی فارسی مجموعه برنامه های گفتگو محور با موضوعات مختلف اجتماعی، علمی و فرهنگی به نام پرگار دارد که هر از گاهی که فرصت کنم و موضوع آن برایم جذاب باشد، فایل های صوتی آن را گوش می کنم. موضوع یکی از این برنامه ها اینترنت و انسان معاصر بود که امروز و بعد از مدتها فرصت کردم آن را بشنوم.

یکی از موضوعات روز و البته مورد علاقه من، تاثیرات تکنولوژی و مشخصا اینترنت بر زندگی ماست که همیشه مطالب پیرامون آن را دنبال می کنم. در همین وبلاگ قبلا در مورد کتاب معرفی کتاب کم عمق ها: اینترنت با مغز ما چه می کند؟ نوشتم که موضوع اصلی آن تاثیرات اینترنت بر کاهش تمرکز و سطحی شدن انسان معاصر است. در ادامه به برخی از نکات مطرح شده در این گفتگو خواهم پرداخت.

نکته اساسی در مورد این موضوع و پیش از فکر کردن به آن این است که وقتی از اینترنت صحبت میکنیم دقیقا از چه چیزی صحبت می کنیم؟ اینترنت مجموعه ای از همگرایی بین تکنولوژی های مختلف است و به همین دلیل صحبت کردن از مزایا و معایب آن سخت می شود. بسیاری از تکنولوژی ها فقط یک یا دو حس ما را درگیر می کنند. برای مثال رادیو فقط حس شنوایی را درگیر می کند اما اینترنت تقریبا اکثر حواس ما را به خود جلب می کند.

به باور دکتر غلام خیابانی،اینترنت قرار بود بیاید تا به ما در زندگی بهتر و بهره وری بیشتر کمک کند، در حالی که به نظر می رسد که بسیاری از تغییرات مشاغل ناشی از اینترنت به ضرر انسان های زیادی عمل کرده و بسیاری از مشاغل را از بین برده. هرچند که در مقابل شاید بگوییم که مشاغلی هم به وجود آورده اما به نسبت مشاغلی که بخاطر اینترنت از بین رفته اند، تعداد کمتری هستند. ضمن اینکه تکنولوژی و اینترنت به جای اینکه رفاه بیشتر و فراغت بیشتری را برای ما به ارمغان بیاورد، آن را کمتر و کمتر کرده و محیط های شغلی ناپایدار را به وجود آورده است. ضمن اینکه به باور یکی از افراد حاضر در این نشست، کاهش امنیت شغلی در بسیاری از شرکت های مرتبط با تکنولوژی هم به نوعی می تواند حاصل عصر تکنولوژی باشد.

اینترنت مثل بسیاری از ابزار ها، هم می تواند جنبه های مثبت و هم منفی داشته باشد.  برای مثال یک تناقض بسیار بزرگ در مورد اینترنت این است که آیا اینترنت به افزایش روابط ما و تعاملات ما کمک کرده یا برعکس باعث شده تا تنها تر شویم؟ و یا هر دو؟ آیا اینترنت تنهایی را تقویت می کند؟

اینترنت به ما فرصت تخیل بی حد و مرز، تعامل، دردسترس بودن و گمنام بودن را می دهد اما همین چهار خصیصه برخلاف خودش هم عمل میکنه و ممکنه باعث آسیب برای انسان باشد. به علاوه عادت های مخرب اینترنت مثل درگیر شدن در روابط کوتاه مدت و کاهش تعهد، تغییر هنجار ها و نوع تعاملات، کاهش میزان تمرکز و سطحی شدن می توانند زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهند. شاید وقتی می توانیم از جنبه های منفی اینترنت کم کنیم که آن را مکمل واقعیت کنیم و غرق آن نشویم.

یکی از نکات مهم مطرح شده در این جلسه، نگرانی خانواده ها از بودن فرزندان در محیط افسارگسیخته اینترنت بود. در بسیاری از مواقع خود خانواده ها در این زمینه آموزش های لازم را ندیده اند و شکاف نسلی باعث می شود که نتوانند به فرزندان در این زمینه کمک و نظارت داشته باشند. به نظرم در این زمینه نقش نهاد هایی مثل کتابخانه در آموزش خانواده ها و فرزندان حیاتی است. برای مثال خاطرم هست دو سال پیش که در کتابخانه عمومی کار می کردم، با همکاری پلیس فتا، کارگاه هایی را ویژه خانواده ها و فرزندان برای آشنایی با خطرات محیط مجازی برگزار کردیم که استقبال خوبی هم از آن شد.