در فصل سوم از بخش پنجم کتاب مفاتیح الحیاه نوشته حضرت آیه الله جوادی آملی، مطالبی در اهمیت درختکاری بیان شده است که به مناسبت 15 اسفند روز درختکاری، در ادامه مروری بر آن خواهیم داشت.
اهمیت درختکاری در اسلام
شایسته است که مسلمانان نسبت به کاشتن و حفظ درخت کوتاهی نکنند؛ زیرا درختان در سالم سازی و پاکیزگی هوا تاثیر ویژه دارند. اهتمام اسلام به درختکاری و افشاندن دانه یا کاشتن شاخه ثمربخش کاملا در متون دینی مشاهده می شود؛ به گونه ای که گاهی کاشتن درخت ، در ردیف بهترین و مقدس ترین کار های خیر قرار می گیرد.؛ چنانچه از رسول اکرم (ص) در ضمن حدیثی آمده است که درختکاری را در کنار تعلیم دانش، ساختن مسجد، به ارث گذاشتن قرآن یا کتاب علمی سودمند دیگر و… قرار داده است1 که اهتمام آن حضرت به درختکاری را می رساند.
در اسلام، هم درباره نگهداری درخت و آبیاری آن دستور رسیده و هم از قطع آن نهی شده است. پیامبر گرامی (ص) فرمود: «هر کس درخت طلح و سدر [درخت نیازمند به آب] را سیراب کند، گویا انسان مومن تشنه را سیراب کرده است2.»
درباره قطع درخت نیز از آن بزرگوار چنین آمده است : « هرکس [بی جهت] درخت سدری را قطع کند، خدا سرش را در آتش فرو می برد3.
از امام صادق (ع) نیز چنین آمده است: « درخت های ثمردهنده را قطع نکنید که [ اگر چنین کنید] خدا سخت بر شما عذاب فرو می ریزد4.» همچنین از امیرمومنان (ع) نقل شده است: « از عوامل افزایش عمر رها کردن آزار دیگران، احترام به پیران، صله رحم و اینکه از بریدن درخت سبز پرهیز شود، مگر برای ضرورت5.» چنان که از امام صادق نقل شده است: «بریدن درخت خرما روا نیست6» همچنین حفظ درخت برای مناطق کم درخت و بیابانی را سودمند تر معرفی کرده، فرمودند: « قطع درخت (سدر) در مناطق بیابانی روا نیست؛ چرا که درخت در آن مناطق کم است7.» از امام رضا (ع) نیز نقل است که قطع درخت (در صورت نیاز) با تبدیل و جایگزینی مانعی ندارد و افزودند: « امام کاظم (ع) درخت سدری را قطع کرد و درخت انگوری به جای آن کاشتند8.»
اهمیت درختکاری چنان است که رسول خدا (ص) درباره آن می فرمایند: «اگر نهالی در دست یکی از شماست و در آستانه برپایی قیامت به اندازه کاشتن آن فرصت دارد، آن را بکارد9.»
به نقل امام صادق (ع) امیرمومنان (ع) با خود بار های هسته خرما را حمل می کرد. پرسیدند:« ای ابوالحسن! چه چیز همراه داری؟ فرمود: اگر خدا بخواهد درخت خرماست، پس آنها را کاشت و هسته ای فرو نگذاشت10.»
رسول خدا (ص) فرمود: «بهترین ] و با برکت ترین[ چیز، درخت خرماست، هر کس آن را فروخت پولش همچون خاکستری بر باد رود ، مگر اینکه چیزی جایگزین آن کند11.»
نکته: درخت خرما (نخل) در محیط مناسبش جزو باقیات صالحات است، ولی این ویژگی اختصاص به نخل ندارد، بلکه در هر محیطی نشاندن درخت مفید و مناسب آن محیط می تواند باقیات صالحات باشد.
ویژگی ها و آثار درختکاری
۱-کسب حلال بودن آن: امام صادق (ع) فرمود: کشاورزی و درخت کاری کنید. به خدا سوگند کاری حلال تر و پاکیزه تر از آن نیست12.
۲-صدقه بودن محصول آن: رسول خدا فرمود: اگر مسلمانی درختی بکارد و پرنده، انسان یا حیوانی از میوه آن بخورد، برایش صدقه به شمار می آید13. در حدیث دیگر از آن حضرت آمده است: هر کس کشت کند و پرنده ای از آن بخورد، برای او صدقه شمرده می شود14.
۳-پاداش به اندازه محصول آن: رسول خدا (ص) فرمود: هر کس درختی بکارد، خدا به اندازه محصول آن برایش پاداش می نویسد15.
۴-پاداش تا بهره وری: پیامبر (ص) فرمود: هرکس نهالی را بدون ظلم و تجاوز به دیگران بکارد؛ تا زمانی که فردی از مخلوق خدای رحمان از آن بهره می گیرد، پاداش الهی برایش همواره ثبت می شود16.
۵-ادامه بهره وری از آن پس از مرگ: رسول خدا (ص) فرمود: پنج گروهند که در گور هایشان به سر می برند؛ ولی ثواب و پاداش کارهایشان به دیوان و نامه عملشان جاری می شود …. یکی از آنها آن که نخلی نشانده باشد17. حضرت امام صادق (ع) هم گفتند: از چیز هایی که مومن پس از مرگش از آن بهره مند می شود نهالی است که آن را کاشته است18.
———————————————————————————————————————–
1=کنز العمال، ج15،ص 953-954.
2-تفسیر العیاشی، ج2، ص6.
3-بحار الانوار، ج63، ص113.
4-الکافی، ج5، ص 264.
5-بحار الانوار، ج73، ص 319.
6- الکافی، ج5، ص264.
7- الکافی، ج5، ص254.
8- الکافی، ج5، ص263-264.
9- مستدرک وسائل، ج13، ص 460.
10- الکافی، ج5، ص75.
11- الکافی، ج5، ص 261.
12. الکافی، ج5، ص260.
13. مستدرک الوسائل، ج13، ص26.
14. کنز العمال، ج3، ص892.
15. الجامع الصغیر، ج2، ص514.
16. مستدرک وسائل، ج2، ص 501.
17. بحار الانوار، ج101، ص 97.
18. الامالی، صدوق، ص169.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.