دکتر عبدالحسین طالعی استاد دانشگاه قم از آن دسته از اساتید است که در کلاس‌هایش زیاد به حاشیه می رود و به صحرای کربلا میزند؛ اما شاید کمی طول بکشد تا بفهمید حاشیه‌هایی که او بیان می‌کند از متن هم مهم تر هستند و در آنها درس زندگی نهفته است. سال‌ها پیش و در حاشیه درس اخلاق حرفه ای ایشان نکته‌ای بنیادی در باب احکام و مصداق ها در اسلام  بیان کردند که جمله کلیدی داشت: «مصداق‌ها جای حکم را نمی‌گیرند و بالعکس!»

در اسلام یک سری حکم وجود دارند و این احکام مصادیقی نیز دارند. برای مثال علم آموزی یکی از حکم های اسلام است که بسیار به آن توصیه شده است. اما سوال اینجاست که آیا کسی که به دانشگاه نرفته از این حکم سرپیچی کرده است؟ کسی که فقط در خانه کتاب مطالعه می کند علم آموز نیست؟ در واقع دانشگاه رفتن، کتاب خواندن، دیدن فیلم های آموزشی، شرکت در کارگاه ها و سمینار های آموزشی و … هر کدام مصادیق علم آموزی محسوب می شوند. پس در اینجا حکم علم آموزی است و مصادیق آن می تواند هر فعالیتی باشد که منجر به آموختن علم شود. مثال دیگری در این زمینه شکرگذاری است. شکرگذاری و تشکر کردن یک حکم اخلاقی است و از نظر اخلاقی عمل خوبی محسوب می شود. بااین حال تشکر کردن می‌تواند مصداق های متفاوتی مثل کلاه از سر برداشتن، گل هدیه دادن و… داشته باشد.

شاید مقدمه بالا کمی بدیهی به نظر برسد اما از همین نکته بدیهی می توان به نتایج بسیار مهمی در زندگی فردی و اجتماعی رسید. یکی از این نتایج در بحث حجاب است که از جمله چالش های این روز های جامعه ما به شمار می رود. در این باب به عقیده استاد طالعی، از نظر اسلام عفاف یک حکم اخلاقی است. یعنی آنچه که اسلام بر آن تاکید کرده است عفاف و پاکدامنی است که معنای آن از دیدگاه امام علی (ع) عفت، بی رغبتی نسبت به خواسته های نفسانی است. عفاف می تواند با مصداق های مختلفی مثل چادر، مانتو و… همراه باشد و هر کدام از این مصداق ها می توانند ما را در عمل به حکم عفاف یاری کنند. اما نکته مهم در اینجا این است که مصداق ها جای حکم ها را نمی گیرند و نباید بگیرند. در واقع نباید در جامعه اینگونه تلقی شود که فردی که حجاب کاملی ندارد، عفاف ندارد! درحالی که اگر فرض بالا را قبول کنیم به این نتیجه می رسیم که پوشش های مختلف هر کدام مصداق هایی از عفاف هستند.

به نظر شما دیگر چه مصادیقی جای حکم را گرفته اند؟

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *